Σαν σήμερα πριν από 76 χρόνια, το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου 1942 εκδηλώθηκε η θεωρούμενη ως κορυφαία αντιστασιακή πράξη των ενωμένων ελληνικών οργανώσεων αντίστασης και των συμμάχων κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Ανατινάχτηκε η Γέφυρα του Γοργοπόταμου, μέσω μιας συντονισμένης καταδρομικης επιχειρησης που ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων της χώρας, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, με τη συμμετοχή και την καθοδήγηση βρετανών κομάντος.
Το zoomerang.gr σας θυμίζει αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός εκείνου του πολέμου και σας παρουσιάζει μερικές όχι και τόσο γνωστές λεπτομέρειες που διαδραματίστηκαν στην εξέλιξή του.
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ “ΧΑΡΛΙΝΓΚ”
Το σχέδιο της επιχείρησης άρχισε να μπαίνει σε εφαρμογή στις 29 Σεπτεμβρίου 1942 όταν μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα Βρετανούς κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάγιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Ανάμεσά τους ήταν ο Ελλαδίτης Θεμιστοκλής Μαρίνος κι ένας Κύπριος με το κωδικό όνομα “Γιάννης”. Σκοπός τους, να έρθουν σε επαφή με έλληνες αντάρτες της περιοχής και να υλοποιήσουν την αποστολή με την κωδική ονομασία “Επιχείρηση Χάρλινγκ” (Operation Harling), που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο της Αιγύπτου, υπό την γενική επίβλεψη ενός ειδικού των Βρετανικών Ειδικών Δυνάμεων (Special Operations Executive) που τον έλεγαν… Χάρλινγκ.
Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Το σχέδιο προέβλεπε την ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες στον ορεινό όγκο του Μπράλου, πάνω από τις οποίες διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Αθηνών και η αχρηστευση της θα προκαλούσε καθοριστική διακοπή του ανεφοδιασμού της γερμανικής στρατιάς του στρατάρχη Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική. Να σημειωθεί εδώ ότι όλα τα στοιχεία του ανεφοδιασμού είχαν συγκεντρωθεί λεπτομερώς από τη Βρετανική αντικατασκοπεία καθώς όλη η συμμαχική στρατιά της Αιγύπτου προετοιμάζονταν για τη μεγάλη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, που θα έκρινε πολλά για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή.
Αμέσως μετά την “πτώση” τους στο ελληνικό έδαφος, οι Βρετανοί εξέτασαν τις τρεις πιθανές για σαμποτάζ, γέφυρες της περιοχές και έκριναν ότι η γέφυρα του Γοργοποτάμου ήταν ο πιο εφικτός στόχος. Αμέσως μετά, ο σχεδιασμός περιλάμβανε επικοινωνία με ελληνικές αντάρτικες ομάδες της περιοχής, που γνώριζαν τις τοπικές ιδιαιτερότητες, το έδαφος και την περιοχή και θα συνεργάζονταν μαζί τους για την κάλυψη και την επιτυχία της επιχείρησης.
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΜΕ ΖΕΡΒΑ ΚΑΙ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ
Για τον σκοπό αυτό, στις 19 Νοεμβρίου ο Μάγιερς συνάντησε στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας, τον Ναπολέοντα Ζέρβα, ηγέτη του ΕΔΕΣ και την επομένη έφτασε εκεί και ο ηγέτης του ΕΛΑΣ, ο Άρης Βελουχιώτης. Όλοι συμφώνησαν ότι η επιχείρηση του σαμποτάζ θα γίνονταν στη γέφυρα του Γοργοποτάμου, ενός από τους παραποτάμους του Σπερχειού ποταμού. Τρεις μέρες αργότερα έγινε η κατόπτευση του χώρου από κοινή ομάδα ανταρτών και στις 22 Νοεμβρίου καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο της επιχείρησης, που ορίστηκε για τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942.
Η γέφυρα του Γοργοποτάμου φυλασσόταν από ισχυρή δύναμη 100 ιταλών στρατιωτών και την επιτελική επόπτευση 5 γερμανών. Η φρουρά κατείχε ισχυρό εξοπλισμό μεγάλης πολεμικής ισχύος (πολυβόλα και οπλοπολυβόλα) και η εξουδετέρωση της απαιτούσε ταχύτητα δράσης. Στην επιχείρηση αποφασίστηκε να λάβουν μέρος 150 άνδρες (86 του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και οι 12 κομάντος του βρετανικού στρατού). Το σχέδιο προέβλεπε την εξουδετέρωση ή την παρενόχληση της φρουράς από τους αντάρτες, την ώρα που οι κομάντος θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά για την ανατίναξη της γέφυρας.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η συντονισμένη επίθεση των ελληνικών αντάρτικων δυνάμεων εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. Όλα εξελίχθηκαν σύμφωνα με το σχέδιο και ώρα 1:30 τα ξημερώματα της 26ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 ώρα και η ανατίναξη ενός δεύτερου τμήματος, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας.
Στις 4:30 το πρωί και οι τελευταίες δυνάμεις της επιχείρησης είχαν αποχωρήσει από την περιοχή του σαμποτάζ και συγκεντρώθηκαν όλες μαζί στην τοποθεσία Καλύβια, όπου ήταν το σημείο συνάντησης. Από τους 150 άνδρες που έφεραν σε πέρας την «Επιχείρηση Χάρλινγκ» μόνο τέσσερις τραυματίστηκαν, ενώ η φρουρά της γέφυρας έχασε περίπου 30 στρατιώτες.
ΘΑΥΜΑΣΜΟΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου θεωρείται μία από τις σοβαρότερες επιχειρήσεις σαμποτάζ κατά των δυναμεων του Άξονα στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Δίκαια προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και βέβαια έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό.
ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΣΑΜΠΟΤΑΖ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ… ΕΤΕΡΟΧΡΟΝΙΣΜΕΝΑ
Επι της επιχειρησιακής ουσίας όμως και σε σχέση με τον λόγο για τον οποίο είχε σχεδιαστεί, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, δεν πρόσφερε τίποτα ουσιαστικό στο μέτωπο της Αιγύπτου. Καθυστέρησε να γίνει και στο διάστημα αυτής της καθυστέρησης, λόγω της εξέλιξης των μαχών στην Βόρεια Αφρική, οι δυνάμεις του Ρόμελ είχαν μετατοπιστεί και ο ανεφοδιασμός τους, μέσω Ελλάδας, δεν είχε κανένα ιδιαίτερο ρόλο. Ως επιχείρηση βέβαια είχε τον ιδιαίτερο εθνικό χαρακτήρα, για την πλευρά της Ελλάδας, σε σχέση με την ενωμένη αντιστασιακή δράση των Ελλήνων κι αυτό είναι που μένει.
ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ “ΗΡΘΑΝ” ΑΡΓΟΤΕΡΑ
Η επιχείρηση της ανατίναξης του Γοργοποτάμου, όπως γράψαμε πριν, είχε μηδενικές απώλειες για την πλευρά των Ελλήνων και των συμμάχων. Λίγες ημέρες μετά, χύθηκε το πρώτο ελληνικό αίμα, όταν ως αντίποινα οι γερμανοί εκτέλεσαν στα συντρίμμια της γέφυρας, εννέα κατοίκους της περιοχής που τους “χρέωσαν” συνεργασία με τους Βρετανούς κομμάντος (οι ρουφιάνοι έδρασαν κανονικά).
Χρόνια αργότερα, όμως κατά τον εορτασμό της επετείου της ανατίναξης (που ακόμη ήταν τοπική επέτειος), στις 29 Νοεμβρίου 1964 σημειώθηκε ένα τραγικό περιστατικό. Από την ανατίναξη μιας θαμμένης βόμβας του πολέμου, που “αποκαλύφθηκε” ξαφνικά χωρίς να γίνει αντιληπτή, από έργα που έγιναν για τον εορτασμό, σκοτώθηκαν 13 παριστάμενοι και τραυματίστηκαν άλλα 45 άτομα.
Το 1982 ο Ανδρέας Παπανδρέου και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ καθιέρωσαν την επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου ως επίσημη εθνική εκδήλωση, που συμβολίζει τον ενωτικό εορτασμό της Εθνικής Αντίστασης των Ελλήνων κατά της Γερμανικής Κατοχής.
Αφήστε μια απάντηση